C vitamini (askorbin turşusu) insan orqanizminin ən vacib mikroelementlərindən biridir. Su ilə həll olunan bu vitamin metabolik proseslərin düzgün getməsinə, hüceyrələrin oksidləşmədən qorunmasına və toxumaların sağlam qalmasına kömək edir. Təkcə immun sistemini gücləndirməklə kifayətlənməyən C vitamini, həm də ürək-damar, dəri və sinir sistemi üzərində çoxşaxəli təsirlərə malikdir.

İmmunitet sistemi üçün rol

C vitamininin əsas funksiyalarından biri immun müdafiəni dəstəkləməsidir. O, ağ qan hüceyrələrinin fəaliyyətini aktivləşdirir, infeksiyalara qarşı müqaviməti artırır və iltihabi proseslərin daha yüngül keçməsinə şərait yaradır. Klinik müşahidələr göstərir ki, kifayət qədər C vitamini qəbul edən şəxslərdə soyuqdəymə daha yüngül keçir və sağalma müddəti qısalır. Güclü antioksidant xüsusiyyətləri sayəsində C vitamini sərbəst radikalların hüceyrələrə vurduğu zədələri minimuma endirir.

Dəri və birləşdirici toxumalar

C vitamini kollagenin sintezində iştirak edir və bununla da dərinin elastikliyini qoruyur, yaraların daha tez sağalmasına şərait yaradır. Onun çatışmazlığı diş əti qanaxması, dəri zəifliyi və sümüklərin kövrəkləşməsi ilə nəticələnə bilər. Dəri sağlamlığını dəstəkləməsi səbəbindən C vitamini kosmetologiyada da geniş şəkildə tətbiq olunur.

Ürək-damar sağlamlığına təsiri

Ürək və damarların qorunmasında C vitamini mühüm rol oynayır. Oksidləşməyə qarşı müdafiə mexanizmləri damar divarlarının zədələnməsinin qarşısını alır və ateroskleroz riskini azaldır. Tədqiqatlar göstərir ki, C vitamininin kifayət qədər qəbulu qan təzyiqinin tənzimlənməsinə, xolesterinin oksidləşməsinin qarşısının alınmasına və nəticə etibarilə ürək-damar xəstəliklərinin riskinin azalmasına kömək edir.

Sinir sistemi və metabolik təsirlər

C vitamini beyində neyrotransmitterlərin yaranmasında iştirak edərək psixoloji tarazlığa təsir göstərir. Stress, yorğunluq və diqqət pozuntusu ilə bağlı aparılan tədqiqatlar onun optimal səviyyədə saxlanmasının əhəmiyyətini vurğulayır. Bundan əlavə, qlükoza mübadiləsini dəstəklədiyi üçün şəkərli diabetin bəzi fəsadlarına qarşı qoruyucu təsir göstərə bilər.

Doza və təhlükəsizlik

Yetkinlər üçün gündəlik tövsiyə olunan C vitamini miqdarı orta hesabla 75–90 mq-dır. Portağal, limon, kivi, çiyələk, qırmızı bibər və brokkoli kimi meyvə-tərəvəzlər bu vitaminin əsas mənbələridir. Uzunmüddətli yüksək dozaların qəbulu isə mədə-bağırsaq narahatlıqları və böyrək daşlarının yaranma riskini artıra bilər.

Nəticə

C vitamini təkcə immunitetin dəstəklənməsində deyil, həm də dəri, sinir və ürək-damar sağlamlığında əhəmiyyətli rol oynayan çoxşaxəli bioloji molekuldur. Gündəlik qidalanmada bu vitaminin kifayət qədər qəbul edilməsi sağlamlığın qorunması və xəstəliklərin profilaktikası baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.