Vitamin B kompleksi – sinir sisteminin sağlamlığı üçün vacib olan qida maddələrinin birləşməsidir. Bu qrupa aid B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9 və B12 vitaminləri hər biri müxtəlif mexanizmlərlə sinir hüceyrələrinin fəaliyyətini dəstəkləyir. Onların çatışmazlığı həm idrak, həm də fiziki funksiyalarda ciddi pozğunluqlara səbəb ola bilər.
B1 vitamini (tiamin) neyronların enerji ilə təmin olunmasında əsas rol oynayır. Tiamin çatışmazlığı zamanı qlükoza tam parçalanmır, nəticədə enerji istehsalı zəifləyir. Bu vəziyyət uzun müddət davam etdikdə sinir lifləri zədələnir, reflekslər zəifləyir, əzələ gücü azalır və nevroloji xəstəliklər inkişaf edə bilər.
B2 vitamini (riboflavin) maddələr mübadiləsində mühüm oksidləşmə-bərpa reaksiyalarında iştirak edir. Həmçinin B6 və folatın aktiv formaya çevrilməsi üçün zəruridir. Riboflavin çatışmazlığı baş ağrısı, ümumi zəiflik və yorğunluqla özünü göstərə bilər.
B3 vitamini (niasin) beynin enerji ehtiyacını ödəyir və sinir sisteminin stressə qarşı davamlılığını artırır. Niasin azlığı diqqət dağınıqlığı, əsəbilik və bəzi psixi pozuntularla əlaqələndirilir.
B5 vitamini (pantoten turşusu) asetilxolin adlı neyrotransmitterin sintezində iştirak edir. Bu maddə yaddaş, öyrənmə və sinir-əzələ əlaqəsinin düzgün işləməsi üçün vacibdir. Çatışmazlıq hallarında yaddaş zəifləməsi və əsəbilik müşahidə oluna bilər.
B6 vitamini (piridoksin) serotonin, dopamin və GABA kimi neyrotransmitterlərin yaranması üçün lazımdır. Bu səbəbdən B6 çatışmazlığı depressiya, yuxu pozğunluğu, əsəbilik və periferik neyropatiya ilə nəticələnə bilər.
B7 vitamini (biotin) yağ turşularının sintezini tənzimləyir və dolayısı ilə sinir hüceyrələrinin membran quruluşunu qoruyur.
B9 vitamini (folat) homosisteinin parçalanmasında və yeni hüceyrələrin yaranmasında rol oynayır. Homosisteinin artması sinir sistemi xəstəliklərinin riskini artırır. Folat isə həm yaddaşı, həm də beyin damarlarının sağlamlığını dəstəkləyir.
B12 vitamini (kobalamin) mielin qişasının qorunması üçün vacibdir. Bu qişa zədələndikdə sinir impulslarının ötürülməsi zəifləyir. B12 çatışmazlığı isə yaddaş pozğunluğu, qarışıqlıq, ətraflarda keylik və uzun müddətdə demensiya ilə nəticələnə bilər.
Ümumilikdə, B vitamini kompleksi:
- Neyronları enerji ilə təmin edir
- Neyrotransmitterlərin sintezini dəstəkləyir
- Stressin mənfi təsirlərini azaldır
- Yaddaş və diqqəti gücləndirir
- Neyrodejenerativ xəstəliklərin (Alzheimer, Parkinson və s.) riskini azalda bilər
Ən önəmlisi isə bu vitaminlər birlikdə qəbul edildikdə daha güclü təsir göstərir. Buna görə də gündəlik rasionda ət, balıq, süd məhsulları, yumurta, tam taxıllar, paxlalılar və yaşıl yarpaqlı tərəvəzlərə yer vermək sinir sisteminin sağlam qalması üçün vacibdir.
