Sağlamlığa faydalı vitamin E
E vitamini A və C vitaminləri ilə birgə orqanizmi oksidləşmə nəticəsində hüceyrələrin zədələnməsindən və həmçinin azad radikalların hüceyrələrə mənfi təsir göstərməsindən qoruyan güclü antioksidləşdiricidir. Vitamin E eyni zamanda aktiv antikoaqulyantın sintezində iştirak edərək hüceyrə pərdələrinin keçiriciliyini təmin edir və qanda trombositin toplanma ehtimalını azaldır. Bundan əlavə E vitamini qırmızı qan hüceyrələrinin qorunmasında, gen ekspressiyasında və sinir impulslarının bədən boyunca ötürülməsində iştirak edir. O, həmçinin gözün düzgün fəaliyyətinə kömək edir.
E vitamin niyə bu qədər vacibdir?
E vitamini yağ tərkibli vitaminlər qrupuna aiddir, yəni yalnız bədəndən yağ ilə birlikdə istifadə olunur. E vitamini əsasən dəri, saç və selikli qişanı yaxşılaşdırır. Bu da əzələ, birləşdirici toxuma və qan damarlarının inkişafında iştirak edir. Bədənin E vitamininə ehtiyacı var, bu zaman immun sistemi yaxşı inkişaf edir. Bu vitamin hüceyrə divarlarını aqressiv maddələr birləşməsindən qoruyur, belə ki, o, azad radikalları tutur və onları zərərsizləşdirir.
Yağla zəngin olan tərəvəz qidaları da yaxşı E vitamini təchizatçılarıdır. Buğda toxumu yağı, ayçiçəyi yağı, badam, qoz-fındıq və bütün taxıl məhsulları E vitamin ilə zəngindir.
E vitaminin çatışmazlığı əlamətləri
Orqanizmdə vitamin E çatışmazlığına nadir hallarda təsadüf edilməsinə baxmayaraq kistik fibroz və çölyak xəstəliyindən əziyyət çəkən insanlarda daha çox rast gəlinir. Bu vitaminin çatışmazlığının ilk əlaməti quru, qırışlı, eyni zamanda yorğun və yüngül həssas dəridir. Ən mühüm simptomlarından isə halsızlıq, anemiya, sinir sisteminin zədələnməsi, əzələ degenerasiyası və infeksiyalara tez yoluxmanı qeyd etmək olar. Əzələ maddələr mübadiləsinin funksiyası tam həcmdə deyil və qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı azala bilər.
Tokoferol sözü yunancadan tokos – döl, phero – daşıyan sözlərinin birləşməsindən ibarət olub «döldaşıyan» mənasını verir. E vitamini insan orqanizmində sintez olunmur, yalnız qida ilə alınır. Onun əsas mənbəyi bitki (zeytun, günəbaxan, qarğıdalı, pambıq) yağıdır. Vitamin E ilə ən zəngin buğdanın rüşeymidir. Bağırsaqda öd turşuları vasitəsi ilə sorulur, limfaya daxil olur. Sonra isə qanda ASLP-lər (Aşağı sıxlıqlı lipoproteinlər) ilə birləşərək toxumalara çatır. Əsas piy toxumasında, qaraciyərdə, əzələlərdə və sinir toxumasında toplanır.
E vitamininin çatışmazlığı səbəbləri:
- Qida ilə daxil olmaması
- Sovrulma çatışmazlığı
- Ödün az miqdarda yaranması və bağırsağa axması
- Qanda spesifik zülalların azalması
